Poentjak

Op een heuvel in het dal van de Rud-e Dorafshān rivier ligt de pelotonsbase Poentjak. Vanuit de verschillende uitkijkposten heb je een voortreffelijk uitzicht op de omgeving. Het is dan ook een groot genoegen om daar eens rustig de tijd te nemen om om je heen te kijken. Het liefst gewapend met een verrekijker.
Het uitzicht op de bergen is elke dag anders. Afhankelijk van de stand van de zon en de aanwezigheid van stof, wolken, mist of rook uit de verschillende quala’s (ommuurde huizen van leem) zijn de bergen scherper of anders van kleur dan de dag ervoor. En datzelfde geldt natuurlijk voor het dal waar je op uitkijkt waarin zich een groot aantal quala’s, akkers, schapen en geiten met hun hoeders, bomen die in dit jaargetijde hun blad verloren hebben en mensen, kortom een hele samenleving bevindt. Een samenleving die radicaal van de onze verschilt en tegelijk ook zoveel overeenkomsten vertoont. Een leven wat zo dichtbij, aan de andere kant van de Hesco’s, en tegelijk zo ver van ons afstaat. Waar vanuit de kinderen je toelachen en om pennen vragen (thumbs up) en je er tegelijk verstandig aan doet, je scherfvest en je helm te dragen.
De afgelopen dagen heb ik op Poentjak van het uitzicht kunnen genieten en van de mensen die daar twee, drie, tien dagen of soms nog langer hun ding doen. De kleinschaligheid van de base maakt dat de sfeer gemoedelijk is. De primitieve voorzieningen maken dat er een gevoel heerst van op elkaar aangewezen te zijn. Geen douche, anderhalve meter dakgoot als urinoir, een aggregaat dat vier keer per dag uitvalt en weinig contact met thuis zorgen voor een back to basic stemming die voor- en nadelen kent.
Wat me het meest heeft getroffen zijn de onderlinge contacten. Misschien is het de tijd die mensen hebben in de overzichtelijke werkelijkheid van Poentjak. Of is het de overzichtelijkheid zelf. Maar de mensen zijn op Poentjak genegen zichzelf te zijn. Of zichzelf te laten zien. Alsof de afwezigheid van regels over welke jas wel of niet gedragen mag worden of over of je wel of geen muts mag dragen op de base meer ruimte geeft aan de mensen zelf. En die ruimte wordt door de gemiddelde militair zeer gewaardeerd en over het algemeen met verantwoordelijkheidsbesef ingenomen.
Wat mij betreft: tot later, Poentjak.

Kerst op Poentjak

Veertien kilometer ten Noorden van TK ligt een kleine base met de naam Poentjak. Een peloton Nederlanders bemensen deze post en proberen daar vanuit met patrouilles in de omgeving meer greep op de omgeving te krijgen. Vanaf eerste kerstdag was ik in de gelegenheid deze post te bezoeken.
Op eerste kerstdag heb ik daar een moment van bezinning georganiseerd. Ik ben begonnen met een nummer van Erik van der Pesch – In naam van de VN – om aan te geven wat bezinnen voor mij betekent; even stilstaan bij de betekenis die dingen hebben. Waarom zijn we hier, waarom is het belangrijk wat we doen (of niet), wat is onze rol daarin? En is dat wat we met ons leven willen?
Het nummer geeft een beleving weer van een militair op uitzending. Het is een verhaal waarin hoop, goede wil en goede bedoelingen uitmonden via twijfel en scepsis in een persoonlijk drama. Het is voor mij een nummer dat de vragen oproept die ik hierboven gesteld heb. Het roept de vraag op naar de zin en de zinervaring van deze missie. Maar het geeft daar niet het antwoord op. En dat kan ook niet. Er is geen pasklaar antwoord. Of ‘de missie’ zinvol is kunnen we over een jaar of twintig misschien gaan zien – en dan nog is de werkelijkheid veel complexer dan een simpel ‘ja’ of ‘nee’. Of mijn bijdrage zinvol is laat zich mogelijk beter beschrijven. Maar ook het antwoord op die vraag is vele malen ingewikkelder dan in een weblog is te vatten. Al is het alleen maar vanwege de vraag voor wie het zinvol zou moeten zijn; voor degene met wie ik een gesprek voer? Voor degene die weet dat hij ergens terecht kan als het niet meer gaat en alleen daardoor al verder kan? Voor de mensen thuis die weten dat er ook op het gebied van personeelszorg verschillende mogelijkheden zijn in het inzetgebied? Voor de Afghaan in Uruzgan? Voor de wereldburger?
Daarna hebben we stilgestaan bij het kerstfeest en de betekenis daarvan voor ons, onder deze bijzondere omstandigheden. Ik heb het kerstverhaal verteld vanuit menselijk perspectief. Hoe Jozef, door de jonge vrouw Maria niet te verstoten nadat ze zwanger bleek te zijn, vergevingsgezindheid toonde. En daarmee een kind, symbool van kwetsbaarheid maar ook van onbedorvenheid en reinheid, in deze wereld verwelkomde. Jozef maakte een keuze, tegen de norm van die tijd in, voor een tolerante opstelling en volgde daarmee zijn menselijke hart. Dat is voor mij de boodschap van het kerstverhaal: we kunnen als mens een keuze maken, een keuze vóór het goede. En als we ons hart daarin volgen in plaats van een harteloze norm, dan brengen we een beetje licht in deze wereld – en in christelijke termen zelfs een belofte van verlossing. Maar we moeten wel eerst zelf die keuze maken, (niet voor een of ander geloof maar) de keuze voor medemenselijkheid.

Jingle Trucks

Een deel van de bevoorrading van Kamp Holland wordt verzorgd door Afghaanse vrachtwagens. Het is een feest om die op het kamp te zien rijden. Een beetje chauffeur maakt van zijn auto een waar kunstwerk. Zowel vanbinnen als vanbuiten zijn de meeste auto’s totaal versierd. De voorbumper krijgt daarbij vaak wat extra aandacht. Soms steekt die bijna een meter voor het voertuig uit! Ook helemaal hip is een soort tegenovergesteld aërodynamische windvanger boven de cabine. Alsof de auto een pet op heeft met de klep naar boven. En overal klingelende stukjes metaal die bij beweging het geluid van honderden belletjes ten gehore brengen. Het is niet voor niets dat dergelijke rijkversierde auto’s Jingle Trucks worden genoemd. Het lijkt soms net of de kerstman met zijn slee voorbijkomt.

Bagage

Wat neem je mee als je voor vier maanden naar Uruzgan gaat? Sokken, ondergoed, tandpasta. En wat pak je in zodat het alvast ‘in de richting’ kan? Een dikke trui, extra t-shirt, regenbroek. Gelukkig hoef je niet alles zelf te bedenken. Er zijn immers al mensen eerder voor vier maanden weggeweest. Sterker nog, het is niet mijn eerste uitzending.
Wat doe ik dus, ik pak de order waarin staat wat je wel en niet moet en mag meenemen en wat er vooraf ingeleverd dient te worden. Want zo gaat dat in een militair bedrijf, opdrachten, regels en aanwijzingen schrijft men in een order. Ik herinner mij twee verschillende orders - van twee verschillenden eenheden - waarin de nodige nuttige informatie was terug te vinden. Met enige creatieve interpretatie - want de verschillen tussen beide orders waren aanzienlijk - kwam ik een heel eind, dacht ik.
In beide orders stond de tip tenminste voor zeven dagen verschoning mee te nemen in de ruimbagage (maximaal 20 kg). Zeven dagen. Want, zo luide de waarschuwing, het kan enkele dagen duren voor de rest van de bagage op de plaats van bestemming is aangekomen.
Nu schijnt het zo te zijn dat mijn bagage, die ik dus vooraf had ingeleverd in Havelte, eerst naar Oudemolen moest. Dan naar Soesterberg, dan naar Eindhoven en vervolgens van Eindhoven per vliegtuig naar Kandahar en dan naar TK. Lastig. En het blijkt lastig, want na 20 dagen is er van mijn bagage nog steeds niets terug te vinden op TK. En probeer in deze organisatie maar eens te achterhalen waar de kink in de kabel zit.
Blijkbaar is het dus toch te lastig. En ik heb niet eens te klagen. Ik hoef niet in de regen achterin een open MB te zitten terwijl mijn regenbroek nog onderweg is. Of tien dagen op een buitenpost te verblijven waar niet gewassen wordt. Ik heb het welbeschouwd nog niet zo slecht. Maar met de jongens die de poort uit moeten en hun spullen niet hebben, daar heb ik het wel mee te doen...

Een moment van bezinning

Bezinnen is voor mij even stilstaan bij de gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Even stil staan bij wat ons bezig houdt en wat ons beweegt. Bezinnen is letterlijk even stil worden om naar jezelf, je innerlijke stem, te luisteren. Maar ook ‘even stilstaan bij’, jezelf actief vragen durven stellen: wat houdt me bezig, waar sta ik voor?
Vandaag heb ik mijn eerste bezinning van deze uitzending gedaan. Met een opkomst van ruim veertig mensen ben ik zeer tevreden. Vooral ook door de positieve reacties die ik na afloop kreeg.
Deze bezinning valt in de adventstijd. Advent is de tijd waarin we ons voorbereiden op het kerstfeest. In dat kader heb ik gekozen om tijdens de bezinning te spreken over dé kerstgedachte. We hebben verschillende kerstgedachten de revue laten passeren: kerst als familiefeest, als boodschap of tijd van vrede, als feest van het licht, als reden om lekker te eten en elkaar cadeaus te geven en als geboortedag van Jezus. Uiteindelijk hebben we besloten met de wens dat we de vele verschillende kerstgedachten naast elkaar kunnen laten bestaan. Dat de verschillen het er alleen maar mooier op maken als we ze durven te respecteren in plaats van te bestrijden. Wanneer we de mogelijkheid om van elkaar te kunnen verschillen koesteren. Die verworvenheid maakt de wereld een beetje mooier.

Jarig in Uruzgan

Met nauwelijks moeite had ik mijn verjaardag voor de mensen hier verborgen weten te houden. Vervolgens had ik mij opgegeven om mee te gaan naar Chora. Ik dacht: ‘een leuker verjaardagcadeau kan ik mezelf niet geven’. Maar helaas, op de avond voor vertrek bleek er een auto uit te vallen en kon ik niet meer mee.
Zodoende ontkwam ik er niet aan toch maar op te biechten dat ik dan mijn verjaardag maar op de base moest vieren. De reacties waren allen warm en hartelijk. Toch verrassend hoe snel zo’n bericht de uithoeken van het kamp bereikt. Ik werd werkelijk van de meest onverwachte kanten gefeliciteerd.
Natuurlijk ook de mail die ik mocht ontvangen van vele kanten doet me goed. Dank daarvoor. Het is niet allen dat mensen aan je denken maar ook dat ze aan me denken terwijl ik hier zit. Ruim 5300 km van huis en toch - in gedachte - dichtbij. En gelukkig heeft de post Uruzgan nog niet bereikt. Wie weet heb ik nog iets te goed...

Foto's

In een order van groot gewicht staat dat het militairen is verboden foto’s van de base te publiceren op internet. Ook operationele informatie en foto’s van operaties vallen daaronder maar dat is niet nieuw. Foto’s maak je, zo is de gedachte, uitsluitend voor huiselijk gebruik. En daar valt het delen van je plaatjes via internet dus niet onder.
Natuurlijk had ik graag van mijn eigen cameraatje gebruik gemaakt om af en toe een beeld over te kunnen brengen van het leven en werken in Uruzgan. Een beeld zegt immers meer dan duizend woorden. En mijn FAB noch een Afghaanse berg geven de operationele geheimen prijs.
Er rest mij echter niets anders dan gebruik te maken van foto’s die defensie zelf heeft vrijgegeven. Foto’s die te vinden zijn op de open bronnen van defensie of in de officiële media verschijnen zijn gescreend en hebben de censuur doorstaan. Daaraan kleeft geen enkel operationeel gevaar.

Sinterklaas

Jawel ook hier is de goed-heilig-man geweest. Op een kameel, wel te verstaan. Hoewel niet door iedereen begrepen, er zij ook Australiërs, Afghanen, Amerikanen en andere nationaliteiten op dit kamp, werd Sinterklaas door de Nederlanders hartelijk welkom geheten bij de start van de “traditionele” sinterklaas-loop. Op vijf december zelf was er zelfs voor iedereen een attentie in de vorm van een chocoladeletter, een speculaaspop en een zak taai taai. Ik ben geen liefhebber van chocolade, vandaar dat mijn letter snel geruild is voor een zak taai taai.

Post

De post uit Nederland is soms lang onderweg. Gisteren kwamen er enkele pallet boxen vol post die twee weken geleden verstuurd is. De post die daarvoor verstuurd is staat op Kandahar. Post die voor een groot deel bestemd is voor mensen die op weg naar huis zijn, waarschijnlijk via datzelfde vliegveld op Kandahar. Maar zij vliegen naar Nederland en hun post vliegt eerst naar TK. Daarna misschien nog naar Deh Rawod. En dan via dezelfde route weer terug naar Nederland. Logistiek is het een hele grote operatie.
Toch is post van groot belang. Ik sprak vandaag een jonge man die nog geen post had mogen ontvangen. Zijn maten om hem heen hadden dat wel. Het gevoel van eenzaamheid als iedereen in zijn brieven en pakketjes duikt. Het verlaten gevoel. Post is hier de verbinding met thuis. Tastbaarder dan bellen, voelbaar van groter gewicht dan een email. Soms irrationeel meer waard... hoewel dat gevoel door militairen soms net zo makkelijk weer weggewuifd wordt.

Aankomst

Na 28 uur aangekomen op de plaats van bestemming. Via Eindhoven, Adana (Turkije) en Minhad (Dubai) naar Tarin Kowt. Hoewel we de gelegenheid kregen nog even te slapen is het reizen, met een stevige verkoudheid onder de leden, een vermoeiende bezigheid.
In het donker -de lichten gaan uit voor een zo veilig mogelijke landing- zitten zestig man met helm op en scherfwerend vest aan opeengepakt in de netten van de Hercules als deze de landing inzet. Niet lang daarna ploft zij op de dirtstrip van TK. Met enige spanning stijgen we uit, herkenning als ik de jongen zie die ons de op de viertonners wijst, zijn uitzending zit er bijna op, over vijf dagen mag hij naar huis. Welkom geheten worden door de base commandant. Eten, je bagage bij elkaar zoeken in een grote tent uit een berg met allemaal dezelfde woodland-tassen en een slaapplaatsje aangewezen krijgen in de grote slaapzaal met 'nieuwkomers' op het kamp. Welkom op kamp Holland. De missie is begonnen.